مقایسه برخی صفات موثر بر مقاومت به خشکی در لاین های پیشرفته گندم تحت شرایط دیم

تنش خشکی یکی از تنش¬های غیرزیستی عمده¬ای است که به¬طور گسترده رشد محصولات و عملکرد آنها را تحت تأثیر قرار می¬دهد. در پژوهش حاضر تعداد 165 لاین پیشرفته گندم به همراه 4 رقم شاهد در قالب طرح لاتیس مربع (13 × 13) با دو تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. در تجزیه واریانس صفات فنولوژیک، فیزیولوژیک و زراعی مورد ارزیابی اختلاف معنی¬دار در تمام صفات (به جز صفات تعداد پنجه کل و تعداد پنجه غیرموثر) مشاهده شد که نشان دهنده وجود تنوع ژنتیکی بالا از لحاظ صفات مذکور می¬باشد. تجزیه خوشه¬ای با استفاده از روش وارد، لاین¬ها را براساس صفات فنولوژیک و فیزیولوژیک در سه کلاستر جداگانه و براساس صفات زراعی و کل صفات لاین¬ها را در دو گروه قرار داد. نتایج حاصل از گروه¬بندی لاین¬ها توسط تجزیه به مولفه¬های اصلی نیز با نتایج تجزیه کلاستر تطابق نسبتاً زیادی داشت. در این تجزیه برای کل صفات مطالعه شده صفات فنولوژیک، دمای کانوپی، t?، درصد سبزمانی، ارتفاع بوته، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، بیوماس و عملکرد دانه بیشترین ضریب تبیین را در مولفه¬های اصلی مهم داشته و بنابراین می¬توانند صفات مهم در گزینش لاین¬های گندم برای شرایط دیم قلمداد گردند. با توجه به نتایج به دست آمده از مقایسات میانگین لاین¬ها، تجزیه خوشه¬ای و تجزیه به مولفه¬های اصلی، لاین¬های برتر از نظر اکثر صفات مهم مورد ارزیابی عبارت از، لاین¬های 14، 21، 22، 53، 61، 65، 114، 118، 140، 148، 151، 155 و 168 بودند، که در این بین لاین 14 که علیرغم زودرسی عملکرد بالایی داشت، شاخص¬تر بود.